Thuốc hạ áp: Phân loại và những lưu ý khi sử dụng

Đối với những bệnh nhân bị cao huyết áp việc sử dụng thuốc hạ áp là phương pháp bắt buộc đồng thời đây cũng là loại thuốc bất ly thân. Tuy nhiên hiện nay thuốc hạ áp có rất nhiều loại mỗi loại có công dụng và tác dụng phụ khác nhau, bạn có thể sẽ gặp khó khăn trong quá trình điều trị nếu không tìm hiểu kỹ.

Xem thêm:

• Thuốc telmisartan có tác dụng như thế nào trong việc điều trị bệnh cao huyết áp?
• Thuốc Isradipin có tác dụng như thế nào?

1. Các loại thuốc hạ áp thường dùng hiện nay

Thuốc hạ huyết áp có mục tiêu chính là điều trị tăng huyết áp bằng cách giảm huyết áp tới mức bệnh nhân có thể thích nghi và ngăn chặn được biến chứng. Thông thường các loại loại thuốc hạ huyết áp đều phải được sử dụng đơn giản, dung nạp tốt và có khả năng điều trị được những bất thường của bệnh nhân cao huyết áp.

Thuốc hạ áp là giải pháp bắt buộc đối với bệnh nhân cao huyết áp

Người ta chia các loại thuốc hạ huyết áp uống hàng ngày thành 5 nhóm:

* Nhóm thuốc chẹn beta:

Ban đầu nhóm thuốc này được dùng để điều trị suy mạch vành sau này với tính ứng dụng rộng rãi của mình nó được sử dụng là thuốc hạ áp. Nhóm thuốc hạ huyết áp này đặc biệt tác dụng tốt đối với những bệnh nhân suy mạch vành, tăng huyết áp ở những người trẻ tuổi, tăng huyết áp gây đau nửa đầu.

Có một số giả thuyết cho rằng thuốc khi uống vào sẽ tác động vào hệ thần kinh trung ương nhưng có một số giả thuyết khác lại cho rằng thuốc ảnh hưởng tới tim, hiệu năng kháng tiết rênin (hiệu quả với trường hợp rênin cao), giảm truyền synap. Bác sĩ thường ưa dùng thuốc chẹn bêta chọn lọc vì tăng dung nạp thuốc ở hệ hô hấp và các mạch.

Nhóm thuốc hạ áp chẹn bêta có tác dụng giảm phì đại thất trái, hiệu quả điều trị tăng huyết áp khi gắng sức. Chống chỉ định dùng nhóm thuốc hạ áp này với người bất lực, tăng triglycerid, giảm HDL cholesterol, người có tiền sử bệnh tim mạch, hen suyễn, vận động viên thể thao.

* Nhóm thuốc ức chế men chuyển:

Loại thuốc hạ huyết áp thường dùng khác của bệnh nhân cao huyết áp là thuốc ức chế men chuyển – có tác dụng làm giãn mạch máu, giúp điều trị huyết áp ổn định. Nhóm thuốc này có thể sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với nhóm thuốc lợi tiểu có khả năng giảm phì đại thất trái và an toàn trong quá trình chuyển hóa glucid và lipid.

Mỗi loại thuốc hạ huyết áp có tác dụng không giống nhau

Thuốc được ưu tiên sử dụng với các trường hợp bị cao huyết áp do gắng sức, người tăng huyết áp với renin cao ở người trẻ, tăng huyết áp ở người chơi thể thao, người tăng huyết áp với suy tim, tăng huyết áp cho bệnh nhân tiểu đường và giảm protein niệu. Chống chỉ định với bệnh nhân mang thai và hẹp động mạch thận.

* Nhóm thuốc lợi tiểu:

Được xếp vào một trong các loại thuốc hạ huyết áp thường dùng lâu đời nhất có hiệu quả tốt nhất hiện nay. Tác dụng chính của thuốc lợi tiểu trường hợp này là có khả năng giảm sức cản của mạch ngoại vi, là thuốc hạ huyết áp nhanh hơn khi kết hợp với thuốc khác.

Hiệu quả của nhóm thuốc này đã được chứng minh qua nhiều công trình nghiên cứu dịch tễ, nhất là trong giảm biến chứng ở mạch máu não, đây là thuốc cần thiết điều trị tăng huyết áp nặng và bệnh nhân tăng huyết áp thừa thể máu lưu chuyển.

Trong tác dụng thu nhỏ phì đại thất trái và giãn động mạch thuốc lợi tiểu không hiệu nghiệm bằng các nhóm thuốc hạ áp khác. Điều này chứng minh vì sao nhóm thuốc lợi tiểu lại thất bại trong phòng ngừa bệnh tim thiếu máu cục bộ trong những nghiên cứu trước đây.

* Nhóm thuốc đối kháng canxi:

Thuốc hạ huyết áp thường dùng này có tác dụng ngăn chặn dòng canxi ion đi vào sâu trong cơ thể gây áp lực lên thành mạch vành giảm lực cản ngoại biên, giảm độ phản ứng với angiotensin, noradrenalin từ đó hạ huyết áp nhanh.

Nhóm thuốc này có ưu điểm giảm phì đại thất trái, cải thiện độ giãn tĩnh mạch chủ mà vẫn giữ nguyên được lượng máu ở não và thận. Thuốc được chỉ định dùng cho người bị tăng huyết áp là người già, người bị bệnh động mạch toàn thân, động mạch vành, bệnh nhân tăng huyết áp rênin thấp.

* Nhóm thuốc có tác dụng ảnh hưởng lên hệ thần kinh trung ương:

Các thuốc hạ huyết áp ở nhóm này có hiệu quả giảm huyết áp và ổn định huyết áp với những trường hợp bị huyết áp nhẹ, cơ thể khỏe mạnh hơn.

2. 4 lưu ý khi sử dụng thuốc hạ áp bệnh nhân cần nhớ

Cho đến danh mục thuốc hạ áp đã kéo dài tới vài trang giấy tuy nhiên không phải thuốc hạ huyết áp nào cũng giống thuốc nào về liều lượng, tác dụng. Chính vì vậy việc nắm rõ được những vấn đề liên quan tới thuốc hạ huyết áp sẽ giúp người bệnh yên tâm hơn trong quá trình điều trị, tránh gặp phải biến chứng không mong muốn.

Tìm hiểu kỹ về thuốc trước khi sử dụng 

Khi sử dụng thuốc hạ huyết áp, bệnh nhân cần nhớ 4 điều sau:

* Nắm được tác dụng của thuốc:

Về cơ bản tất cả các loại thuốc hạ huyết áp để có chức năng hạ huyết áp. Nhưng khi chọn thuốc cho bệnh nhân bác sĩ sẽ căn cứ vào tình trạng bệnh, nguyên nhân dẫn tới tăng huyết áp, kèm theo tuổi tác, các bệnh lý khác để chỉ định nhóm thuốc hạ áp chính xác nhất.

* Nắm được thời gian tác dụng của thuốc:

Thời gian tác dụng của mỗi loại thuốc có ý nghĩa to lớn bởi mỗi loại thuốc hạ huyết áp có thời gian giảm huyết áp khác nhau. Có thuốc nhanh, có thuốc chậm, có thuốc thời gian hạ huyết áp kéo dài cả ngày nhưng có thuốc chỉ trong vài giờ. Người bệnh huyết áp cao sẽ phải cân nhắc việc hoạt động sao cho hợp lý với thời gian tác dụng của thuốc tránh tình trạng lên cơn tăng huyết áp mà không có thuốc.

Đối với các loại thuốc tác dụng ngắn thường bệnh nhân sẽ phải sử dụng nhiều lần trong ngày mới đủ khả năng hạ huyết áp. Những loại thuốc tác dụng kéo dài có khi chỉ cần sử dụng một lần sẽ có hiệu quả cả ngày. Hiện nay chủ yếu người bệnh thường ưa chuộng loại thuốc có tác dụng dài bởi sự tiện lợi và ổn định của nó nhưng việc chọn loại nào vẫn phải dựa vào bác sĩ.

* Nắm rõ cách sử dụng:

Cũng như tất cả các loại thuốc khác bạn cần phải đọc thật kỹ hướng dẫn sử dụng cũng như ghi nhớ cách dùng mà bác sĩ đã hướng dẫn cụ thể. Khi nhận được đơn thuốc, nếu không hiểu người bệnh phải hỏi bác sĩ rõ ràng về cách dùng, liều dùng, thời điểm sử dụng, uống thế nào… tránh việc thuốc hoạt động không hiệu quả.

* Nắm được tác dụng phụ do thuốc gây ra:

Các loại thuốc hạ huyết áp đều gây ra những tác dụng phụ không mong muốn, nhất là khi người bệnh áp dụng không đúng cách. Một số rối loạn thường gặp là: đau đầu, suy nhược, chóng mặt, rối loạn cương dương đối với nam giới dùng thuốc lâu ngày. Tuy nhiên các triệu chứng này sẽ nhanh chóng mất đi bạn không cần quá lo lắng.

Thuốc hạ áp có thể gây đau đầu

Thuốc ức chế men chuyển: Đáng chú ý nhất là hiện tượng ho khan, ho kéo dài ngay cả khi người bệnh không dùng thuốc. Người bệnh cần lưu ý nếu sử dụng thuốc trị ho trong trường hợp này có thể khiến hiệu quả của thuốc hạ áp bị ảnh hưởng.

Thuốc đối kháng canxi: Người bệnh có thể bị phù chi dưới, nhức đầu, táo bón, da bị ửng đỏ. Trong nhóm thuốc này cần thận trọng với thuốc hạ huyết áp Adalat – một dạng thuốc hạ huyết áp khẩn cấp. Vì tác dụng phụ của nó gây ra có thể khiến người bệnh bị thiếu máu cơ tim cục bộ, dùng quá liều có thể bị tai biến tụt huyết áp, bị chuột rút và hạ kali máu rất nguy hiểm.

Những tác dụng phụ kể trên có thể gây hại hoặc không nguy hại tới người bệnh tuy nhiên những loại thuốc hạ huyết áp trên thị trường thường ít xảy ra biến chứng. Bác sĩ sẽ kê đơn hướng dẫn người bệnh cẩn thận trước khi bệnh nhân sử dụng và người bệnh cũng được học cách phát hiện tác dụng phụ kịp thời.

Bên cạnh những lưu ý trên người bệnh cần phải giữ một chế độ ăn uống khoa học, lối sống lành mạnh, luyện tập thể dục thể thao đều đặn, tránh căng thẳng. Nếu có dấu hiệu bất thường hãy thông báo với bác sĩ để có hướng giải quyết chính xác, không được tự ý ngưng thuốc hoặc đổi thuốc khác.

Hi vọng những thông tin hữu ích về thuốc hạ áp mà Trường Cao Đẳng Y Dược TPHCM vừa cung cấp sẽ giúp bạn có cái nhìn cụ thể hơn về loại thuốc này. Chúc các bạn thật nhiều sức khỏe.