Các kỹ thuật Phục hồi Chức năng hô hấp và những điều cần biết

Điều trị các bệnh lý hô hấp thì không thể thiếu được các kỹ thuật phục hồi chức năng hô hấp. Kỹ thuật này giúp bệnh nhân phục hồi sức khỏe nhanh chóng và toàn diện. 

1. Tìm hiểu về ngành Phục hồi chức năng hô hấp

Ngành Phục hồi chức năng hô hấp có khả năng làm giảm những triệu chứng khó thở, để tăng khả năng gắng sức, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, ổn định và cải thiện tình trạng bệnh. Từ đó giúp làm giảm số đợt kịch phát phải nhập viện điều trị, rút ngắn thời gian điều trị bệnh.

Trong đó, các kỹ thuật phục hồi chức năng hô hấp sẽ không được áp dụng ở giai đoạn cấp tính đối với bệnh hô hấp. Tùy từng bệnh sẽ áp dụng phương pháp điều trị khác nhau. Do vậy những yêu cầu cùng khác nhau, và đều hướng đến mục đích phục hồi chức năng hô hấp.

Đối với các bệnh mãn tính khi điều trị phục hồi thì hiện nay đang sử dụng phương pháp vận động hô hấp trị liệu. Điều đó giúp làm gia tăng dung tích hô hấp tuy nhiên sẽ không bị gia tăng sự tiêu thụ oxy, từ đó sẽ không gây mệt đối với bệnh nhân.

Theo đó thì với các bệnh hô hấp mãn tính thì vận động hô hấp trị liệu có vai trò cực kỳ quan trọng. Với những tác động dựa vào những yếu tố sinh lý và cơ học đối với chức năng hô hấp, thì phương pháp vận động hô hấp trị liệu sẽ tống thải các chất dịch ra ngoài cơ thể người bệnh để sự thông khí diễn ra dễ dàng hơn qua đó giúp kiểm soát nhịp thở và tạo sự thư giãn khi gặp phải các cơn khó thở, đồng thời gia tăng sự trao đổi khí theo cách tập thở mang lại hiệu quả tối đa và tập cho lồng ngực giãn nở. Qua đó sẽ giúp duy trì sử vận động bình thường đối với khớp vai và cột sống, nhằm tránh được sự biến dạng đồng thời làm tăng tiến mức độ hoạt động đối với bệnh nhân.

Do vậy mà người bệnh cần biết cách tập thở và vận động cơ hoành đúng cách để mang lại hiệu quả nhất. Bởi vậy mà khi tập luyện đối với các cơ hô hấp phụ ít hiệu năng được thư giãn. Với bệnh nhân có nhiều đờm thì người bệnh cần phải tập ho để mang lại hiệu quả và dẫn lưu bằng tư thế.

Do vậy để biết áp dụng phương pháp phục hồi chức năng hô hấp nào phù hợp thì các bác sĩ cần phải đánh giá chức năng phổi ở mỗi trường hợp bệnh thích hợp. Sau đó thì các bác sĩ mới đưa ra quyết định thực hiện kỹ thuật phục hồi chức năng nào mang lại hiệu quả.

2. Các kỹ thuật Phục hồi Chức năng phổ biến dựa trên tình trạng bệnh

Dựa vào kết quả chức năng thông khí phổi, theo đó thì bệnh lý liên quan đến các cơ quan hô hấp sẽ được phân chia như sau:

2.1. Nhóm bệnh phổi rối loạn thông khí hạn chế

Phục hồi chức năng hô hấp rối loạn thông khí nhằm mục đích hạn chế tăng thông khí phổi, giảm năng lượng cần thiết cho việc thở, giảm khó thở do điều khiển được nhịp thở. Đồng thời thúc đẩy hoạt động cơ hô hấp tối đa để hỗ trợ bệnh nhân có đủ oxy trong các sinh hoạt thường ngày.

Một số bệnh phổi rối loạn thông khí bao gồm: Viêm phổi mô kẽ, tràn dịch màng phổi (chủ yếu là lao màng phổi), xơ phổi, ung thư phổi và lao phổi ổn định...

Ngoài ra, kỹ thuật viên phục hồi chức năng chỉ định các phương pháp: tập thở co hoành các tư thế, tập thở hoành với dụng cụ (ròng rọc, gậy, thang tường, đai vải) tập ho hữu hiệu; tập thở cơ hoành có trợ giúp, có trở kháng; cùng với các kỹ thuật vận động tăng cường thể lực.

2.2. Nhóm bệnh phổi có rối loạn thông khí tắc nghẽn

Nhóm bệnh phổi rối loạn thông khí tắc nghẽn bao gồm: giãn phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), Viêm phổi, nung mủ phổi phế quản, và áp xe phổi...

Theo đó thì phục hồi chức năng trong nhóm bệnh phổi rối loạn thông khí tắc nghẽn thực hiện nhằm mục đích để tống đẩy các chất đờm dịch trong đường khí phế quản. Từ đó sẽ giúp làm thông thoáng đường dẫn khí, giảm khó thở, tăng thông khí phổi và đồng thời giúp dự phòng viêm nhiễm tái phát.

Theo đó thì những kỹ thuật phục hồi thường được áp dụng như sau: dẫn lưu tư thếkết hợp với kỹ thuật vỗ và rung lồng ngực; tập ho hữu hiệu; tập thở cơ hoành; tập thở hoành với dụng cụ (gậy, thang tường, ròng rọc, đai vải); các kỹ thuật vận động tăng cường thể lực.

2.3. Nhóm bệnh phổi có rối loạn thông khí hỗn hợp

Các bệnh phổi có rối loạn thông khí hỗn hợp bao gồm: đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, nhóm bệnh sau phẫu thuật lồng ngực, viêm phổi hay áp xe phổi.

Nhóm bệnh phổi do rối loạn thông khí hỗn hợp điều trị bằng Phục hồi chức năng hô hấp với mục đích làm tăng thông khí phổi, tống đẩy chất đờm dịch, từ đó giúp làm giảm khó thở và dự phòng viêm nhiễm tái phát.

Theo đó thì các kỹ thuật viên Phục hồi Chức năng chỉ định phương pháp: Kỹ thuật vận động tăng cường thể lực, tập thở cơ hoành; dẫn lưu tư thế, kết hợp kỹ thuật vỗ, rung lồng ngực; tập ho hữu hiệu.

3. Thực hiện các kỹ thuật Phục hồi Chức năng hô hấp

Với mỗi nhóm bệnh trên sẽ áp dụng các kỹ thuật Phục hồi Chức năng hô hấp khác nhau để tăng cường hiệu quả, ban tư vấn Cao đẳng Y Khoa Phạm Ngọc Thạch liệt kế các kỹ thuật dưới đây: 

3.1. Kỹ thuật vỗ lồng ngực

Mục đích:

• Giúp làm rung cơ học và tống đờm dãi ứ đọng trong phổi ra ngoài
• Vỗ phổi nhằm để tạo ra những cơn sóng cơ học tác động qua thành ngực vào phổi

Vị trí:

• Chọn vị trí tương ứng với phân thùy phổi
• Vỗ phía sau của hai bên thành ngực

Cách thực hiện:

• Chụm bàn tay lại và các ngón khép lại với nhau. 
• Thực hiện động tác vỗ lên thành ngực để tạo nên một đệm không khí giữa tay và thành ngực
• Luôn giữ vai, khuỷu, cổ tay của kỹ thuật viên ở trạng thái thoải mái, mềm mại và không lên gân.
• Tốc độ vỗ vừa phải, tránh dùng lực quá mạnh sẽ gây đau và khó chịu cho người bệnh.
• Có thể di chuyển bàn tay lên trên hoặc xuống dưới, đồng thời có thể đi ra xung quanh theo kiểu vòng tròn
• Khi vỗ bạn hãy lót khăn mỏng trên da, lưu ý không vỗ vào vùng xương nhô lên bao gồm: xương đòn bả vai, cột sống, xương đòn.

3.2 Kỹ thuật rung lồng ngực

Mục đích:

• Rung lồng ngực là kỹ thuật mang tính chất cơ học, có tác dụng làm long đờm và di chuyển đờm vào phế quản để khạc nhổ đờm ra ngoài.

Cách thực hiện:

• Tiến hành kỹ thuật rung khi người bệnh thở ra
• Kỹ thuật viên sẽ đặt hai tay lên thành ngực từ phía sau, sau đó luồn tay vào các kẽ sườn với mỗi người bệnh,. Khi người bệnh hít vào sẽ đẩy xương sườn ra và chống lại sức đè.
• Khi thở ra, các kỹ thuật viên sẽ ấn tay rồi rung tay nhẹ vào thành ngực để đẩy đờm dãi từ phế quản nhỏ đến phế quản lớn và ra ngoài.

3.3 Kỹ thuật tập thở

Kỹ thuật tập thở là một bước trong các kỹ thuật Phục hồi Chức năng hô hấp. Khi thực hiện các bạn hãy lưu ý đến những bước dưới đây:

Thở bụng (thở cơ hoành)

• Đặt người bệnh nằm ngửa hoặc trong tư thế nửa nằm nửa ngồi, gập đầu gối một góc 45 độ, sau đó xoay ngoài hai khớp háng 
• Kỹ thuật viên Phục hồi chức năng thực hiện mẫu: Khi hít vào cơ hoành hạ xuống và phồng bụng lên. Sau đó hãy thở ra đồng thời cơ hoành nâng lên, bụng lõm xuống. Khi người bệnh thực hiện thì kỹ thuật viên hãy đặt một bàn tay lên vùng thượng vị của người bệnh để theo dõi nhịp thở, đồng thời hãy yêu cầu bệnh nhân thở bình thường. Người bệnh hãy thở sâu để đẩy tay kỹ thuật viên lên nhằm để bàn tay kháng lại lực đẩy đó cho đến khi bệnh nhân thở được bằng bụng.

Chú ý:

• Tránh thở ra như bị ép buộc bởi điều đó gây ra xẹp phổi
• Tránh thở ra kéo dài sẽ khiến cho người bệnh thở dốc thực sự hoặc thở không đều. 
• Hãy tập thở trong một thời gian ngắn nhằm giúp tránh gây tăng thông khí phổi
• Cần hướng dẫn người bệnh tập thở với những tư thế khác nhau như đi lại, nằm, ngồi, hay khi đi lên cầu thang. Với mỗi trường hợp thì bạn hãy đặt tay lên vùng thượng vị nhằm giúp kiểm soát kiểu thở. 

Thở phân thùy hoặc thở cạnh sườn

• Đặt tay của kỹ thuật viên lên thành ngực tương ứng với vùng phổi cần tăng thông khí. Đồng thời chuyển động tay lên xuống theo nhịp thở vài lần, tiếp theo hãy ấn đẩy lồng ngực cho đến khi người bệnh thở ra.
• Giữ lồng ngực cơ động tự do cho đến khi người bệnh hít vào.
• Kỹ thuật viên sẽ là người trợ giúp cho đến khi người bệnh thở ra, sau đó hãy kháng lại đôi chút cho đến khi người bệnh hít vào, yêu cầu hít vào gắng sức nhằm giúp đẩy ngược lại bàn tay của kỹ thuật viên. Điều đó sẽ giúp người bệnh được thở vào đầy đủ hơn.

Trên đây là các kỹ thuật Phục hồi Chức năng hô hấp để hỗ trợ người bệnh điều trị các bệnh về hô hấp. Người bệnh sẽ được chỉ định chữa bệnh mà không phải sử dụng thuốc.