Nguyên tử khối là gì? Bảng nguyên tử khối hóa học đầy đủ nhất

Môn Hóa học được đưa vào chương trình giảng dạy lớp 8. Trong đó thì các kiến thức cơ bản như bảng hóa trị, bảng nguyên tử khối là gì sẽ song hành với các bạn trong suốt thời gian học. Bài viết dưới đây sẽ là kiến thức nguyên tử khối để giúp các bạn xử lý các bài toán hóa học nhanh chóng. Hãy cùng tìm hiểu nhé.

1. Nguyên tử khối và cách tính khối lượng nguyên tử khối

1.1. Nguyên tử khối là gì?

Nguyên tử khối là khối lượng của một nguyên tử được tính bằng đơn vị khối lượng nguyên tử (u) hay đơn vị là Cacbon (đvC).

Theo quy ước, 1 đơn vị Cacbon bằng 1⁄12 khối lượng một nguyên tử Carbon-12 ở trạng thái nghỉ.

Nguyên tử khối tính bằng u có giá trị gần bằng số khối của nguyên tử đó, các nguyên tố khác nhau sẽ có số lượng nguyên tử khối khác nhau.

 

Nguyên tử khối là một thông tin quan trọng trong hóa học. Nó được sử dụng để xác định vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn, để tính toán khối lượng Mol của các chất và để cân bằng các phương trình hóa học.

1.2. Cách tính Khối lượng nguyên tử

Có 2 cách tính khối lượng nguyên tử, cụ thể:

Cách 1: Tính khối lượng nguyên tử dựa trên số Proton, Neutron, Electron

Khối lượng nguyên tử của một nguyên tử bằng tổng khối lượng của các hạt Proton (P), Neutron (N) và Electron (E) trong một nguyên tử của nguyên tố đó.

Công thức tính như sau: m = mP + mN + mE

Trong đó:

• m là khối lượng nguyên tử
• mP là khối lượng Proton
• mN là khối lượng Neutron
• mE là khối lượng Electron

 

Khối lượng Proton và Neutron xấp xỉ bằng 1u, khối lượng hạt E rất nhỏ (khoảng 0,00055u), nên coi khối lượng của hạt E là bằng 0.

Vì vậy, có thể coi nguyên tử khối xấp xỉ bằng tổng khối lượng của hạt P và hạt N có trong hạt nhân nguyên tử (m = mP + mN).

Ví dụ: Nguyên tử khối của Nitơ (N) = 14 (đvC), còn của Magie (Mg) = 24 (đvC).

1.3. Nguyên tử khối trung bình

Nguyên tử khối trung bình là khối lượng của một nguyên tử của một nguyên tố hóa học, là giá trị trung bình của các khối lượng của các đồng vị của nguyên tố đó.

Đa số các nguyên tố hóa học là hỗn hợp nhiều đồng vị có tỷ lệ phần trăm số nguyên tử xác định, do vậy nguyên tử khối của các nguyên tố có nhiều đồng vị được tính bằng trung bình nguyên tử khối của hỗn hợp đồng vị tính đến tỉ lệ phần trăm số nguyên tử tương ứng.

 

Xem thêm: Bảng Tính Tan Hoá Học Đầy Đủ Của Muối, Axit Và Bazo Dễ Nhớ

2. Bảng nguyên tử khối hóa học đầy đủ nhất

Dưới đây là bảng nguyên tử khối được tổng hợp đầy đủ gồm khoảng hơn 100 nguyên tố hóa học phổ biến, khá hiếm gặp hiện nay:

STT	Tên nguyên tố	Ký hiệu hóa học	Nguyên tử khối (u)
1	Hiđro	H	1
2	Heli	He	4
3	Liti	Li	7
4	Beri	Be	9
5	Bo	B	11
6	Cacbon	C	12
7	Nitơ	N	14
8	Oxi	O	16
9	Flo	F	19
10	Neon	Ne	20
11	Natri	Na	23
12	Magie	Mg	24
13	Nhôm	Al	27
14	Silic	Si	28
15	Photpho	P	31
16	Lưu huỳnh	S	32
17	Clo	Cl	35,5
18	Argon	Ar	39,9
19	Kali	K	39
20	Canxi	Ca	40
21	Scandi	Sc	44.955912(6)
22	Titan	Ti	47,867(1)
23	Vanadi	V	50,9415(1)
24	Crom	Cr	51,9961(6)
25	Mangan	Mn	54,938,044
26	Sắt	Fe	55,845
27	Coban	Co	58,933,195
28	Niken	Ni	586,934
29	Đồng	Cu	63,546
30	Kẽm	Zn	65,38
31	Gali	Ga	69,723
32	Gecmani	Ge	72,64
33	Asen	As	749,216
34	Selen	Se	78.96
35	Brom	Br	79,904
36	Kryton	Kr	83,798
37	Rubidi	Rb	854,678
38	Stronti	Sr	87,62
39	Yttri	Y	8,890,585
40	Zicorni	Zr	91,224
41	Niobi	Nb	9,290,638
42	Molypden	Mo	95,95
43	Tecneti	Tc	98
44	Rutheni	Ru	101,07
45	Rhodi	Rh	1,029,055
46	Paladi	Pd	106,42
47	Bạc	Ag	1,078,682
48	Cadmi	Cd	112,411
49	Indi	In	114,818
50	Thiếc	Sn	118,71
51	Antimon	Sb	121,76
52	Telua	Te	127,6
53	I ốt	I	12,690,447
54	Xenon	Xe	131,293
55	Xêsi	Cs	13,290,545
56	Bari	Ba	137,327
57	Lantan	La	13,890,547
58	Xeri	Cs	140,116
59	Praseodymi	Pr	14,090,765
60	Neodymi	Nd	144,242
61	Promethi	Pm	145
62	Samari	Sm	150,36
63	Europi	Eu	151,964
64	Gadolini	Gd	157,25
65	Terbi	Tb	15,892,535
66	Dysprosi	Dy	162,5
67	Holmi	Ho	16,493,032
68	Erbi	Er	167,259
69	Thuli	Tm	16,893,421
70	Ytterbium	Yb	173,04
71	Luteti	Lu	174,967
72	Hafni	Hf	178,49
73	Tantal	Ta	18,094,788
74	Wolfram	W	183,84
75	Rheni	Re	186,207
76	Osmi	Os	190,23
77	Iridi	Ir	192,217
78	Platin	Pt	195,084
79	Vàng	Au	19,696,657
80	Thủy ngân	Hg	200,59
81	Tali	TI	2,043,833
82	Chì	Pb	207,2
83	Bitmut	Bi	2,089,804
84	Poloni	Po	209
85	Astatin	At	210
86	Radon	Rn	222
87	Franxi	Fr	223
88	Radi	Ra	226
89	Actini	Ac	227
90	Thori	Th	23,203,806
91	Protactini	Pa	23,103,588
92	Urani	U	23,802,891
93	Neptuni	Np	2,370,482
94	Plutoni	Pu	244
95	Americi	Am	243
96	Curi	Cm	247
97	Berkeli	Bk	247
98	Californi	Cf	251
99	Einsteini	Es	252
100	Fermi	Fm	257
101	Mendelevi	Md	258
102	Nobeli	No	259
103	Lawrenci	Lr	262
104	Rutherfordi	Rf	267
105	Dubni	Db	268
106	Seaborgi	Sg	[269]
107	Bohri	Bh	[270]
108	Hassi	Hs	[269]
109	Meitneri	Mt	[278]
110	Darmstadti	Ds	[281]
111	Roentgeni	Rg	[281]
112	Copernixi	Cn	[285]
113	Nihoni	Nh	[286]
114	Flerovi	Fl	[289]
115	Moscovi	Mc	[288]
116	Livermori	Lv	[293]
117	Tennessine	Ts	[294]
118	Oganesson	Og	[294]

Bảng hóa trị nhóm nguyên tử

Tên nhóm	Hoá trị	Gốc axit	Khối lượng gốc axit	Axit tương ứng	Khối lượng axit	Tính axit
Hiđroxit(*) (OH); Nitrat (NO3); Clorua (Cl)	I	NO3	62	HNO3	63	Mạnh
Sunfat (SO4); Cacbonat (CO3)	II	SO4	96	H2SO4	98	Mạnh
Photphat (PO4)	III	Cl	35,5	HCl	36,5	Mạnh
(*): Tên này dùng trong các hợp chất với kim loại.		PO4	95	H3PO4	98	Trung bình
		CO3	60	H2CO3	62	Rất yếu (không tồn tại)

3. Bí quyết học thuộc, ghi nhớ nhanh bảng nguyên tử khối hóa học

Kiến thức môn Hóa học rất khó nhớ, bởi có nhiều nguyên tố và mỗi nguyên tố có nguyên tử khối khác nhau. Nếu như không có phương pháp ghi nhớ nguyên tử khối hóa học thì sẽ rất dễ nhầm lẫn và không thuộc được.

Dù vậy thì đây là việc cần thiết để bạn áp dụng giải bài tập hóa học. Bạn có biết nguyên tử khối của Mg, nguyên tử khối ba hay nguyên tử khối Magie… là bao nhiêu không? Hãy cùng tìm hiểu nhé.

2.1. Thường xuyên làm bài tập hóa học

Hóa học gồm nhiều dạng bài tập, người học phải có sự chăm chỉ và đào sâu suy nghĩ. Trong đó khái niệm nguyên tử khối của nguyên tố thường đặt ở đầu, nếu thường xuyên tiếp xúc thì bạn sẽ dễ dàng ghi nhớ bảng nguyên tử khối để áp dụng giải bài tập.

2.2. Học qua bài ca nguyên tử khối

Bạn có biết nguyên tử khối số 127 là nguyên tố nào không? Các nguyên tử 8, 12, 20, 23, 32, 48 … như thế nào? Theo ban tư vấn tuyển sinh Cao đẳng Y Khoa Phạm Ngọc Thạch, để ghi nhớ chính xác thì bạn hãy học thuộc bài ca nguyên tử khối nhé. Các thế hệ đi trước đã sáng tác một bài thơ về khối lượng nguyên tố cực kỳ dễ nhớ. Với các học này rất ít khi khiến bạn nhầm lẫn nguyên tử khối của các nguyên tố. Đồng thời còn giúp rút ngắn thời gian đáng kể hơn.

Dưới đây là một số bài ca nguyên tử khối bạn cần biết:

Bài ca nguyên tử khối thứ nhất:

Hiđro số 1 khởi đi

Liti số 7 ngại gì chí trai

Cacbon bến nước 12

Nitơ 14 tuổi ngày hoa niên

Oxi 16 khuôn viên

Flo 19 lòng riêng vương sầu

Natri 23 xuân đầu

Magie 24 mong cầu mai sau

Nhôm thời 27 chí cao

Silic 28 lòng nào lại quên

Photpho 31 lập nên

32 nguyên tử khối tên Lưu huỳnh

Clo 35,5 tự mình

Kali 39 nhục vinh chẳng màn

Canxi 40 thẳng hàng

52 Crom chuỗi ngày tàn phải lo

Mangan song ngũ(55) so đo

Sắt thời 56 đừng cho trồng trềnh

Coban 59 cồng kềnh

Kẽm đồng 60 lập nền có dư

Đồng 63,6

Kẽm 65,4

Brom 80 chín thư riêng phần

Stronti 88 đồng cân

Bạc 108 tăng lần số sai

Catmi một bách mười hai(112)

Thiếc trăm mười chín(119) một mai cuộc đời

Iot 127 chẳng dời

Bari 137 sức thời bao lâm

Bạch kim 195

Vàng 197 tiếng tăng chẳng vừa

Thủy ngân 2 bách phẩy 0 thừa(200,0)

Chì 2 linh 7(207) chẳng ưa lửa hồng

Rađi 226 mong

Bismut 2 trăm linh 9 cứ trông cậy mình(209)

Bài thơ nguyên tử phân minh

Lòng này đã quyết tự tin học hàn

Bài ca nguyên tử khối số 2:

Hai ba Natri (Na=23)

Nhớ ghi cho rõ

Kali chẳng khó

Ba chín dễ dàng (K=39)

Khi nhắc đến Vàng

Một trăm chín bảy (Au=197)

Oxi gây cháy

Chỉ mười sáu thôi (O=16)

Còn Bạc dễ rồi

Một trăm lẻ tám (Ag =108)

Sắt màu trắng xám

Năm sáu có gì (Fe=56)

Nghĩ tới Beri

Nhớ ngay là chín (Be=9)

Gấp ba lần chín

Là của anh Nhôm (Al=27)

Còn của Crôm

Là năm hai đó (Cr=52)

Của Đồng đã rõ

Là sáu mươi tư (Cu =64)

Photpho không dư

Là ba mươi mốt (P=31)

Hai trăm lẻ một

Là của Thủy Ngân (Hg=201)

Chẳng phải ngại ngần

Nitơ mười bốn (N=14)

Hai lần mười bốn

Silic phi kim (Si=28)

Can xi dễ tìm

Bốn mươi vừa chẵn (Ca=40) Mangan vừa vặn

Con số năm lăm (Mn=55)

Ba lăm phẩy năm

Clo chất khí (Cl=35.5)

Phải nhớ cho kỹ

Kẽm là sáu lăm (Zn=65)

Lưu huỳnh chơi khăm

Ba hai đã rõ (S=32)

Chẳng có gì khó

Cacbon mười hai (C=12)

Bari hơi dài

Một trăm ba bảy (Ba=137)

Phát nổ khi cháy

Cẩn thận vẫn hơn

Khối lượng giản đơn

Hiđrô là một (H=1)

Còn cậu Iốt

Ai hỏi nói ngay

Một trăm hai bảy (I=127)

Nếu hai lẻ bảy

Lại của anh Chì (Pb =207)

Brôm nhớ ghi

Tám mươi đã tỏ (Br = 80)

Nhưng vẫn còn đó

Magiê hai tư (Mg=24)

Chẳng phải chần trừ

Flo mười chín (F=19).

Xem thêm Bí quyết học bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học dễ thuộc nhất

3. Ứng dụng của bảng nguyên tử khối hóa học hiện nay

Trong môn hóa học thì tính ứng dụng của bảng nguyên tử khối rất cao, nhất là phần hóa vô cơ. Đa số các bài tập hóa học đều sẽ áp dụng bảng này. Một số dạng bài tập cơ bản nhất áp dụng trực tiếp bảng phân tử khối bạn cần nắm được.

3.1. Tìm nguyên tố trong hợp chất

Với bạn học sinh mới làm quen môn hóa học thì bài tập thông dụng nhất là tìm nguyên tố trong hợp chất. Một ví dụ minh hoa đơn giản dưới đây:

Hợp chất của kim loại K kết hợp với axit H2SO4 sẽ tạo ra muối có công thức là ASO4. Hợp chất này có tổng phân tử khối là 160 đvC. Xác định nguyên tố K là gì.

Lời giải:

Dựa vào bảng nguyên tử khối ở trên ta có:

Nguyên tử khối của S là 32

Nguyên tử khối của oxy là 16

Theo công thức hợp chất ta có: K+32+16x4=160

>> K=64.

Dựa vào bảng nguyên tử khối có thể thấy 64 là nguyên tử khối của Đồng. Suy ra nguyên tố cần tìm là Cu.

3.2. Tìm nguyên tố khi biết nguyên tử khối

Với bài tập trắc nghiệm đơn giản lớp 8, thì một số câu hỏi thường gặp như sau:

Tìm nguyên tố có nguyên tử khối gấp 2 lần oxy

Lời giải:

Trước tiên, bạn phải xác định nguyên tử khối của oxy là 16. Nguyên tố cần tìm có nguyên tử khối gấp 2 lần oxy. Do vậy, cách tính nguyên tử khối cần tìm là 32. Suy ra, nguyên tố cần tìm là lưu huỳnh.

Bài viết trên đây giúp bạn giải đáp Nguyên tử khối là gì, cách tính nguyên tử khối như thế nào? Đừng quên theo dõi bài viết tiếp theo tại chuyên mục thông tin tuyển sinh để cập nhật kiến thức hữu ích.