Kỹ thuật phục hồi chức năng rối loạn nuốt cho người bệnh

Một hậu quả của tai biến mạch máu não thường xảy ra đó là rối loạn nuốt. Di chứng này khiến cho người bệnh khó ăn uống và gây biến chứng nguy hiểm là viêm phổi, hít sắc hoặc khó thở và khiến chúng dẫn đến tử vong.

1. Di chứng rối loạn nuốt trong tai biến mạch máu não như thế nào?

Một di chứng thường xảy ra ở bệnh nhân tai biến mạch máu não là rối loạn nuốt. Thống kê có khoảng 52% người bệnh bị rối loạn nuốt sau khi bị đột quỵ não cấp. Ngoài ra có khoảng 25 - 30% bệnh nhân sau đột quỵ khoảng 1 tuần bị rối loạn nuốt và trong khoảng từ sau 6 tháng xảy ra rối loạn nuốt ở 11-50% bệnh nhân.

Di chứng tai biến rối loạn nuốt thường xảy ra khi ăn hoặc nuốt nước bọt vào khí quản bị sặc. Người bệnh sẽ bị ho sặc sụa, co thắt phế quản, khó thở và khiến cho bạn dễ bị tử vong. Thống kê có 43-54% số người bệnh bị hít sắc sau đột quỵ não cấp và có khoảng 30% người bệnh hít sặc khiến cho bệnh nhân bị viêm phổi. Đây là nguyên nhân khiến người bệnh tử vong chiếm đến 3-6% người bệnh trong năm đầu tiên. Bên cạnh đó thì còn có những di chứng khác khi rối loạn nuốt khiến bệnh nhân bị mất nước, sụt cân, suy dinh dưỡng. Từ đó sẽ làm thay đổi thói quen ăn uống, giảm khả năng hòa nhập xã hội và gây trầm cảm cho bệnh nhân.

Có thể bạn muốn quan tâm tới Các bài tập phục hồi chức năng rối loạn cơ tròn cho bệnh nhân

2. Các dấu hiệu rối loạn nuốt trong tai biến mạch máu não

Thường với bệnh nhân bị rối loạn nuốt sau tai biến mạch máu não thường sẽ được phát hiện bằng kiểm tra vận động cơ lưỡi và hầu họng qua thang điểm MASA, thực hiện nghiệm pháp GUSS (Gugging Swallowing Screen), những biện pháp chẩn đoán can thiệp bao gồm chiếu X Quang uống Barit quay video, nội soi ống mềm hoặc đánh giá độ bão hòa oxy mao mạch...

Còn trường hợp bệnh nhân được chăm sóc ở nhà, thì những dấu hiệu dưới đây cho thấy người bệnh có thể mắc chứng rối loạn nuốt sau tai biến mạch máu não:

• Người bệnh đang ăn uống thì sẽ bị chảy rãi từ nước uống hoặc rơi vãi thức ăn ra ngoài. Người bệnh thường xuyên bị đọng nước bọt trong miệng và chảy nước bọt nhiều.
• Gặp khó khăn trong việc cắn, nhai, dùng lưỡi để di chuyển thức ăn, cố gắng nuốt, ngậm thức ăn lâu, khi nuốt cảm thấy vướng thức ăn trong họng.
• Người bệnh gặp biểu hiện bị ho hoặc bị sặc khi nuốt. Nhất là thường xuyên ho khi đang nhai chưa nuốt, khi mới nuốt, thậm chí là sau một thời gian lâu mới nuốt.
• Người bệnh thay đổi tốc độ nói sau ăn hoặc bị thay đổi giọng nói.
• Tái phát bệnh viêm phổi nhiều lần, sút cân mà không rõ nguyên nhân, thay đổi thói quen ăn uống.

Những biến chứng nguy hiểm gây đe dọa tính mạng bệnh nhân do rối loạn đoạn nuốt. Bởi vậy nếu nghi ngờ triệu chứng bất thường gì thì bạn nên nhanh chóng đưa người bệnh đến các cơ sở y tế để khám đồng thời điều trị giúp phục hồi sớm chức năng nuốt.

Bạn cũng có thể quan tâm tới Các bài tập phục hồi chức năng tai biến mạch máu não

3. Kỹ thuật phục hồi chức năng rối loạn nuốt trong tai biến mạch máu não

Để phục hồi chức năng rối loạn nuốt với bệnh nhân bị tai biến mạch máu não thì phương pháp điều trị phụ thuộc vào những yếu tố bao gồm tình trạng của người bệnh. Người bệnh sẽ được chỉ định các phương pháp như kỹ thuật bù trừ, những bài tập giúp phục hồi chức năng, điều trị bằng thuốc hoặc thủ thuật xâm nhập.

3.1. Phục hồi chức năng rối loạn nuốt bằng kỹ thuật bù trừ

Phục hồi chức năng rối loạn nuốt bằng kỹ thuật bù trừ sẽ giúp cải thiện triệu chứng ngay lập tức. Đồng thời tạo sự an toàn với bệnh nhân khi nuốt, tuy nhiên phương pháp này không mang hiệu quả lâu dài, chỉ ở thời điểm nhất thời. Các động tác cần thực hiện trong kỹ thuật bù trừ bao gồm:

• Trước khi nuốt hãy gập cằm ra, người bệnh ở tư thế nửa ngồi hoặc ngồi. Điều đó sẽ giúp làm giảm khoảng cách giữa nắp thanh môn và vách hầu khiến cho nắp thanh môn đóng kín hơn.
• Xoay hướng mặt về bên liệt khi nuốt, điều đó sẽ giúp bạn dồn thức ăn sang bên không bị di chứng tai biến mạch máu não. Qua đó còn giúp tạo lực ép lên thành bên của thanh quản.
• Nghiêng đầu sang bên lành, khiến cho g trọng lực của thức ăn được dồn sang bên miệng và hầu không bị tai biến.

Thực hiện kỹ thuật bù trừ để phục hồi chức năng rối loạn nuốt còn bao gồm các bài tập giúp gia tăng nhận thức về cảm giác nóng, lạnh, mặn, ngọt, nhằm giúp kích thích phản xạ nuốt. Những động tác đó sẽ giúp mang lại nhiều lợi ích khi mà tình trạng rối loạn nuốt xảy ra ở giai đoạn miệng bệnh nhân.

3.2. Các bài tập giúp phục hồi chức năng rối loạn nuốt

Các kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn các bài tập vận động lưỡi, tập phát âm giúp làm tăng độ bền và độ mạnh của các cơ môi với cơ lưỡi hàm. Thực hiện những bài tập đẩy hàm, tập nuốt, nuốt gắng sức, với kích thích nuốt...Từ đó giúp cho người bệnh được sạch họng nhưng vẫn đang bị giảm tồn đọng thức ăn với nước bọt ở miệng. Phối hợp các bài tập trên sẽ có khả năng cải thiện và phục hồi khả năng nuốt rất hiệu quả, người bệnh có thể chuyển từ ăn bằng sonde dạ dày sang ăn được bằng miệng hoàn toàn.

3.3. Phục hồi chức năng rối loạn nuốt bằng điều trị xâm nhập

Trường hợp bệnh nhân bị rối loạn chức năng nuốt nghiêm trọng, khiến cho hầu họng bị liệt và không thể ăn uống được, các bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh được ăn bằng cách đặt sonde miệng- dạ dày, sonde mũi- dạ dày, ngoài ra có thể mở dạ dày qua da bằng nội soi,... Trường hợp người bệnh ăn qua sonde, thì thức ăn cần phải được xay nhuyễn theo dạng lỏng, kết hợp với việc điều chỉnh tốc độ bơm thức ăn phù hợp. Mỗi lần người bệnh ăn thì bơm thêm nước ấm vào sonde để vệ sinh sonde, tránh vi khuẩn.

Nếu người bệnh hít phải dị vật sẽ được chỉ định bằng các thủ thuật ngoại khoa bao gồm đưa nếp thanh âm vào giữa, cắt cơ nhẫn hầu, tạo vạt đóng nắp thanh môn, sau đó hãy chuyển hướng khí quản- thực quản,...

3.4. Điều trị bằng thuốc

Ngoài kỹ thuật phục hồi chức năng rối loạn nuốt thì người bệnh dùng thêm thuốc Atropin để làm giảm chảy nước bọt. Tuy nhiên điều đó sẽ làm giảm tình trạng khó nuốt của người bệnh.

Bạn có thể muốn xem Các bài tập phục hồi chức năng chấn thương sọ não

4. Lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân rối loạn chức năng nuốt

Chuẩn bị thức ăn cho bệnh nhân rối loạn nuốt thì nên ăn mềm, cắt nhỏ hoặc xay nhuyễn trường hợp khó nuốt và khó nhai. Cần phải tránh ăn phải những thức ăn thô, cứng, kích thước lớn và dễ dính vào nướu, răng. Người bệnh chỉ nên ăn khi tỉnh táo, ăn chậm từng miếng nhỏ đồng thời hỗ trợ bệnh nhân nếu bị khó mở miệng, tránh ăn lâu.

Khi ăn, đảm bảo tư thế ngồi thẳng, vuông góc đầu gối, hông và ở bàn chân chạm sàn, cổ chân hoặc kê trên bục, không để chân lơ lửng. Trường hợp người bệnh không ngồi được thì hãy điều chỉnh đầu giường lên cao hoặc chêm gối lên người và đỡ người bệnh ngồi để được ăn được thoải mái, đúng tư thế. Sau khi ăn xong thì đi lại hoặc ngồi trong vòng 30 phút sẽ giúp bạn tránh trào ngược thức ăn. Đừng quên vệ sinh răng miệng sau khi ăn hoặc súc miệng bằng nước muối sinh lý và có thể dùng gạc rơ lưỡi.

5. Xét Tuyển Cao đẳng Kỹ thuật Phục hồi Chức năng không điểm chuẩn

Cải thiện chức năng nuốt không thể thiếu các kỹ thuật phục hồi chức năng hiện nay. Đây là ngành được chú trọng phát triển lớ tại các  bệnh viện, cơ sở y tế. Thông qua ngành này thì người bệnh sẽ được phục hồi toàn diện các chức năng bị giảm hoặc bị mất với hiệu quả lâu dài, không bị tác dụng phụ.

Hiểu được tầm quan trọng của ngành này, Bộ lao động Thương binh và Xã hội đã giao chỉ tiêu xét tuyển Cao đẳng Kỹ Thuật Phục Hồi chức năng năm nay với điều kiện đơn giản:

• Thí sinh đã tốt nghiệp THPT
• Thí sinh không vi phạm pháp luật hay đang nằm trong thời gian thi hành án.
• Thí sinh có sức khỏe tốt.

Ngoài ngành Kỹ Thuật Phục Hồi chức năng thì trường còn chú trọng đào tạo 3 ngành học khác trong khối Y Dược đó là: Cao đẳng Dược, Cao đẳng Điều dưỡng và Trung cấp Y Học cổ truyền.

Đừng bỏ lỡ cơ hội được khoác trên mình chiếc áo Blouse trắng cao quý khi đăng ký online TẠI ĐÂY.

Bài viết trên đây Cao đẳng Dược HCM tổng hợp các kỹ thuật Phục hồi chức năng rối loạn nuốt trên đây hi vọng sẽ hữu ích với bạn đọc. Tùy trường hợp sẽ kết hợp các phương pháp khác nhau, cần phải kiên trì áp dụng mang lại hiệu quả tốt nhất.