Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị xơ vữa mạch máu

Xơ vữa mạch máu có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe. Do đó, chúng ta cần phải nắm được những kiến thức liên quan đến căn bệnh này để chăm sóc sức khỏe một cách tốt nhất.

Tình trạng xơ vữa mạch máu có thể xảy ra ở nhiều hệ thống mạch máu khác nhau

Xơ vữa mạch máu là gì?

Chức năng chính của hệ thống mạch máu là vận chuyển máu từ tim có chứa nhiều oxy và dưỡng chất đến các tế bào để nuôi dưỡng cơ thể và vận chuyển máu nghèo oxy từ các tế bào quay trở lại tim.

Các chất béo cùng với cholesterol và những chất khác có thể lắng đọng ở thành mạch máu gây ra tình trạng bị hẹp lòng mạch, cản trở sự lưu thông của máu. Đây chính là căn bệnh xơ vữa mạch máu.

Tình trạng xơ vữa mạch máu có thể xảy ra ở nhiều hệ thống mạch máu khác nhau như: mạch chi dưới, mạch vành, mạch cảnh… và gây ra nhiều căn bệnh liên quan. Khi những mảng xơ vữa ở thành mạch bị nứt vỡ sẽ khiến hình thành những cục máu đông lấp kín mạch máu vốn dĩ đã bị những mảng xơ vữa làm hẹp. Đây gần như là nguyên nhân chủ yếu trong những biến cố về xảy ra về tim mạch như: nhồi máu cơ tim, nhồi máu não, tắc mạch chi…

Nguyên nhân gây Xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch là một quá trình diễn biến rất chậm và thường bắt đầu khi từ khi còn trẻ. Hiện nay, độ tuổi mắc bệnh xơ vữa động mạch đang ngày càng bị trẻ hóa. Vẫn chưa xác định chính xác được nguyên nhân gây bệnh nhưng người ta cũng nắm được nhiều yếu tố liên quan đến sự hình thành của những mảng xơ vữa. Sự khởi đầu của việc tạo những mảng xơ vữa có thể là do tổn thương ở trong lớp nội mạc của mạch máu. Những tác nhân có thể gây ra tổn thương đối với lớp nội mạc của mạch máu như:

Đường huyết cao
Hút thuốc lá
Mức độ lipid cao trong máu
Huyết áp tăng

Triệu chứng bệnh Xơ vữa động mạch

Thông thường, bệnh xơ vữa động mạch sẽ không gây ra những triệu chứng điển hình cho đến khi có những biến cố xảy ra với sức khỏe. Những triệu chứng có liên quan đến bệnh xơ vữa mạch máu mà người bệnh có thể gặp phải chính là:

Xơ vữa động mạch vành

Mạch vành chính là mạch máu có tác dụng nuôi dưỡng tim. Khi động mạch vành bị xơ vữa sẽ có thể gây ra tình trạng suy tim hoặc nhồi máu cơ tim. Triệu chứng của bệnh xơ vữa động mạch vành như sau:

Đau ngực: Có thể người bệnh sẽ cảm thấy những cơn đau ngực khi cống gắng sức hoặc khi cảm xúc mạnh, khi nghỉ ngơi sẽ thấy triệu chứng giảm bớt. Thông thường, những cơn đau ngực sẽ kéo dài khoảng vài phút, cảm giác đau giống như bị vật nặng đè lên sau đó lan lên vai trái và xuống cánh tay trái. Những cơn đau này được gọi là đau thắt ngực. Nếu bị đau ngực trong nhiều giờ liền và không đỡ khi nghỉ ngơi có thể là bạn đang bị nhồi máu cơ tim. Khi bị nhồi máu cơ tim cần phi được điều trị kịp thời để không gây ra ảnh hưởng đối với tính mạng.
Trong trường hợp bệnh mạch vành đã gây ra tình trạng suy tim mạn tính thì có thể xuất hiện những triệu chứng của suy tim như: khó thở, khó thở khi gắng sức, có cơn khó thở về đêm.

Xơ vữa động mạch cảnh

Mạch cảnh chính là mạch máu chuyên cung cấp máu cho hệ tuần hoàn của não. Khi động mạch cảnh bị xơ vữa sẽ có thể gây ra hậu quả là nhồi máu não. Nhiều trường hợp chỉ được chẩn đoán bị hẹp mạch cảnh khi đã xảy ra tai biến. Khi bị đột quỵ não, người bệnh sẽ xuất hiện triệu chứng:

Yếu liệt một nửa người tùy mức độ
Nói khó
Nhìn mờ đột đột
Suy giảm ý thức nhanh chóng
Khám lâm sàng có thể nghe thấy tiếng thổi của mạch cảnh

Xơ vữa mạch chi dưới

Xơ vữa mạch máu có thể xảy ra ở chi dưới. Cụ thể những triệu chứng của xơ vữa mạch chi dưới là:

Mạch chi dưới bắt kém hoặc không bắt được
Teo cơ, chi lạnh, da bị khô do lượng máu nuôi dưỡng chi dưới bị suy giảm
Cảm thấy đau khi đi lại, đau khi nghỉ ngơi. Khi bệnh đã trở nặng có thể cảm thấy đau chân khi đi và cần phải đứng lại để nghỉ ngơi.

Phình động mạch

Xơ vữa động mạch chủ ở ngực, xơ vữa động mạch chủ ở bụng chính là yếu tố có thể gây ra tình trạng phình động mạch chủ. Người bệnh thường không xuất hiện triệu chứng lâm sàng nhưng khi xảy ra biến chứng sẽ rất nguy hiểm, đặc biệt là khi động mạch bị vỡ sẽ gây ra ảnh hưởng đến tính mạng. Khi bị phình động mạch chủ có thể gây ra những triệu chứng như:

Khối ở bụng đập theo nhịp của tim
Đau bụng (phình động mạch chủ bụng)
Đau ngực, đau lưng
Những triệu chứng xuất hiện do cấu trúc trong lồng ngực bị chèn ép: khó nuốt, khàn tiếng, hội chứng tĩnh mạch chủ trên (phù mặt, cổ, chi trên).

Những sai lầm trong ăn uống hàng ngày cũng sẽ làm tăng nguy cơ bị xơ vữa mạch máu

Những đối tượng có nguy cơ bị xơ vữa mạch máu cao

Những trường hợp mắc phải một số căn bệnh sau đây sẽ có nguy cơ mắc bệnh xơ vữa mạch máu rất cao:

Lối sống tĩnh tại, ít vận động
Hút thuốc lá
Đái tháo đường
Béo phì
Rối loạn lipid máu
Tăng huyết áp

Những sai lầm trong ăn uống hàng ngày cũng sẽ làm tăng nguy cơ bị xơ vữa mạch máu. Hãy chú ý hạn chế những đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, nhiều đường, bia rượu và nước ngọt.

Cách phòng tránh bệnh Xơ vữa động mạch

Để có thể phòng tránh được bệnh xơ vữa mạch máu, các bạn sẽ cần chú ý tới những vấn đề sau đây:

Kiểm soát huyết áp
Bỏ thuốc lá
Giảm cân
Điều trị rối loạn lipid máu
Kiểm soát đường máu
Nếu bị bệnh huyết áp cần phải uống thuốc và tiến hành kiểm tra huyết áp thường xuyên
Bổ sung nhiều rau xanh vào chế độ ăn uống hàng ngày, hạn chế sử dụng dầu động vật mà thay vào đó hãy sử dụng các loại dầu thực vật.
Tập thể dục thường xuyên, ít nhất nên tập thể dục 5 ngày mỗi tuần, mỗi ngày khoảng 30 phút.

Phương pháp chẩn đoán bệnh Xơ vữa mạch máu

Xét nghiệm máu: Cholesterol, HDL-C, triglycerid, LDL-C, HbA1C
Chụp cắt lớp vi tính mạch vành khi có chỉ định của bác sĩ
Chụp cắt lớp mạch máu có dựng hình: phương pháp này thường được chỉ định đối với những bệnh nhân đã xuất hiện triệu chứng của bệnh và cần phải có những biện pháp can thiệp.
Siêu âm doppler mạch máu: đây là phương pháp có thể phát hiện sự tắc nghẽn hoặc hẹp hệ thống mạch máu và những ảnh hưởng của sự tắc hẹp này đối với dòng chảy. Thường thực hiện siêu âm đối với mạch chi dưới, mạch thận, mạch cảnh.
Nghiệm pháp gắng sức: cố gắng sức bằng thảm chạy hoặc tiến hành siêu âm gắng sức khi có nghi ngờ bị bệnh động mạch vành để phát hiện những dấu hiệu của tình trạng thiếu máu cơ tim.
Đo chỉ số ABI: đo huyết áp ở cánh tay, cổ chân có thể phát hiện sớm được bệnh động mạch chi dưới.
Điện tâm đồ: Đây là phương pháp có thể phát hiện được những dấu hiệu của bệnh tim thiếu máu cục bộ hoặc nhồi máu cơ tim.

Cách điều trị bệnh Xơ vữa mạch máu

Bệnh xơ vữa mạch máu có thể điều trị bằng những phương pháp nội khoa và ngoại khoa. Cụ thể những phương pháp điều trị như sau:

Điều trị nội khoa

Kháng kết tập tiểu cầu: những loại thuốc aspirin, clopidogre thường được chỉ định tùy theo từng bệnh cảnh lâm sàng.
Liệu pháp statin: ổn định các mảnh xơ vữa, điều trị tình trạng rối loạn lipid máu. Những loại thuốc thường được sử dụng là: rosuvastatin, atorvastatin…
Điều trị bệnh đái tháo đường: Tiêm insulin sử dụng thuốc viên tùy thuộc vào từng mức độ cụ thể. Hiện nay,nhiều loại thuốc đã được chứng minh có tác dụng làm giảm nguy cơ mắc phải những bệnh tim mạch như: ức chế thụ thể SGLT2, đồng vận GLP-1.
Kiểm soát huyết áp bằng thuốc: chẹn beta giao cảm (metoprolol, bisoprolol…), ức chế men chuyển/ức chế thụ thể (lisinopril, captopril, valsartan…), chẹn kênh canxi (amlodipin, felodipin..).

Can thiệp nội mạch

Stent graft động mạch chủ
Đặt stent mạch vành, mạch cảnh, mạch chi

Phẫu thuật

Thực hiện phẫu thuật bóc nội mạc mạch cảnh, bắc cầu nối chủ- vành (CABG), bắc cầu nối mạch chi, thay đoạn động mạch chủ… tùy theo từng trường hợp mắc bệnh cụ thể.

Với những thông tin về bệnh xơ vữa mạch máu mà chúng tôi đã cung cấp trong bài viết trên đây, hy vọng các bạn sẽ nắm thêm nhiều kiến thức hữu ích để bảo vệ sức khỏe của mình.

Nguồn: cao đẳng Dược TPHCM tổng hợp