Bốn biến thể của SARS-CoV-2 tại Việt Nam nguy hiểm như thế nào?

Theo các chuyên gia nghiên cứu về virus SARS-CoV-2, chúng liên tục đột biến và có thể tạo ra nhiều biến chủng mới. Kể từ khi dịch Covid-19 xuất hiện, thì tại Việt Nam đã ghi nhận xuất hiện 4 biến thể mới của virus SARS-CoV-2, trong cộng đồng có ghi nhận 3 chủng mới nhất.

Theo đó thì virus SARS-CoV-2 gây bệnh Covid-19 phát hiện hơn 1 năm trước ở Vũ Hán (Trung Quốc). Cho đến nay, chúng đã lan ra khắp thế giới, theo ghi nhận có khoảng 108 triệu ca bệnh với số ca tử vong là khoảng 2,4 triệu. Với sau hơn 1 năm xuất hiện chủng virus này, cho thấy tốc độ lây lan nhanh với nhiều sự biến đổi, và hệ số lây nhiễm cao hơn, chu kì lây nhiễm ngắn hơn. Bởi chúng có khả năng lây qua không khí thay vì chúng phải qua tiếp xúc gần từ người sang người theo nghiên cứu lúc ban đầu.

Mới đây tại Việt Nam, ghi nhân xuất hiện 4 biến chủng mới của SARS-CoV-2, cụ thể là chủng mới Anh, Nam Phi, Rwanda (châu Phi) và biến chủng gây chùm ca bệnh ở Đà Nẵng.

Biến thể SARS-CoV-2 gây dịch tại Đà Nẵng

Ngày 25/7/2020, các ca bệnh Covid 19 phát hiện lây nhiễm trong cộng đồng tại Đà Nẵng và tỉnh Quảng Ngãi. Trong cuộc họp Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch Covid-19, lãnh đạo của Bộ Y tế đã thông tin, đưa ra kết quả phân tích nguồn gene của virus trên người bệnh tại Đà Nẵng cho thấy, chủng virus mới này lần đầu xuất hiện tại Việt Nam. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, chúng virus được phát hiện tại Đà Nẵng có tên chủng D614G tương tự chủng virus SARS-CoV-2 gây bệnh Covid-19 lây lan tại nhiều quốc gia khác vào tháng 7.

Từ đầu năm 2020 phát hiện lần đầu tiên về chủng virus này, tiếp theo chúng đã trở thành chủng virus phổ biến nhất trên thế giới thời điểm này. Theo phân tích của các chuyên gia thì chủng D614G xuất hiện tại hơn 70% ca nhiễm SARS-CoV-2 trên toàn thế giới, chiếm tỉ lệ gần 100% tại châu Âu.

Theo đó thì Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đã phân tích, đồng thời có giải mã trình tự gene virus SARS-CoV-2 đối với các mẫu bệnh phẩm trên bệnh nhân mắc mới. Cụ thể cho thấy virus SARS-CoV-2 đã có sự biến đổi gen, tăng khả năng bám dính trong cơ thể đồng thời làm tăng khả năng lây nhiễm, có tốc độ lây lan nhanh hơn, tuy nhiên vẫn chưa có ghi nhận biến đổi liên quan đến độc lực.

Biến thể SARS-CoV-2 từ Anh gây dịch tại Hải Dương, Quảng Ninh

Sáng 2-1-2021, Biến thể mới của SARS-CoV-2 có tên là VOC 202012/01 được Bộ y tế cho biết, đây là một loại chủng mới được ghi nhận ở Anh. Trước đó vào ngày 22/12/2020, tại sân bay Cần Thơ đã tiếp nhận chuyến bay VN50 từ Anh đến Việt Nam với khoảng 305 hành khách, đã được chuyển cách ly tập trung tại tỉnh Trà Vinh với 147 người và tại tỉnh Vĩnh Long có khoảng 137 người, Thành phố Cần Thơ 17 người và tại TP HCM 4 người.

Sau đó thì tại Viện Pasteur TP HCM cũng đã đánh giá, phân loại đồng thời giải trình tự gene của virus này. Kết quả cho thấy có 1 trường hợp là BN1435 bị nhiễm chủng virus SARS-CoV-2 - còn gọi là biến thể VOC 202012/01. Chủng virus mới này đã được ghi nhận ở Anh gần đây. Bên cạnh đó thì chủng gây bệnh cho BN 1435 phát hiện có đột biến D614G, đồng thời cũng là một chủng làm dịch lây lan nhanh.

Sau hơn 1 tháng điều trị tại Bệnh viện Lao bệnh Phổi của tỉnh Trà Vinh, đaqay là trường hợp bệnh nhân nhập cảnh phát hiện có bị nhiễm biến thể của Anh trước đó cả 4 lần xét nghiệm đều âm tính với SARS-CoV-2, sau đó đã được xuất viện vào ngày 29-1 vừa qua.

Mới đây nhất thì sau khi đợt bùng phát dịch Covid-19 tại Hải Dương và Quảng Ninh, ngày 2/2/2021, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cũng đã thực hiện xét nghiệm và giải trình tự gene virus SARS-CoV-2 đối với 16 mẫu bệnh phẩm ở người nhiễm Covid-19 tại 2 ổ dịch cộng đồng hiện đang bùng phát mạnh tại 2 địa phương này. Kết quả cho thấy, biến thể Anh chủng B.1.1.7 phát hiện tại Anh vào tháng 12-2020 có khả năng lây lan rất cao so với những chủng SARS-CoV-2 trước đó, đã được tìm thấy đối với những người bệnh tại Hải Dương và Quảng Ninh.

Biến chủng này đã gây nên sự bùng phát mạnh mẽ của đại dịch Covid-19 tại Anh cũng như tại các quốc gia châu Âu. Cụ thể, chủng B.1.1.7 có khả năng lây nhiễm lớn, sự tăng tải lượng virus gấp 4 lần so với những chủng virus trước đây. Theo đó thì mầm bệnh này có thời gian đào thải ngắn và cũng rất cao với tỷ lệ lây nhiễm tăng 70% so với các chủng cũ.

Theo chia sẻ của Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, đồng thời trải qua phân tích tình hình dịch tễ, đợt bùng phát dịch lần này có vẻ khó khăn và phức tạp hơn so với đợt dịch tại Đà Nẵng so với tốc độ lây nhiễm cao của virus. Bên cạnh đó thì ông Nguyễn Thanh Long cũng cho biết, những đợt dịch trước đây, được các chuyên gia phân tích chi tiết về chu kỳ lây nhiễm khoảng 4-5 ngày rất rõ ràng, tuy nhiên thì lần này chu kỳ lây ngắn hơn.

Ngoài ra thì thời gian khởi phát của bệnh này cũng khá nhanh. Đối với những đợt dịch trước, người bệnh cần phải mất 5-7 ngày ủ bệnh tuy nhiên thì đợt này chỉ tới ngày thứ 2 cũng đã xuất hiện virus tại vùng hầu họng, qua đó khả năng nhân lên của virus và đào thải mầm bệnh rất cao.

"Hiện virus này có khả năng lây qua không khí với hệ số cao. Vào đợt dịch trước đây, virus SARS-CoV-2 có khả năng lây từ người này sang người khác, tuy nhiên ở đợt dịch này, virus có thể bị lây theo đường không khí. Nếu trước đây loại virus này có thể lây cho 4-5 người, tuy nhiên hiện tại thì chỉ có một người có khả năng lây cho hơn 10 người"- ông Long phân tích.

Biến thể SARS-CoV-2 từ Nam Phi ghi nhận từ chuyên gia nhập cảnh

Sáng 31-1, theo chia sẻ của GS-TS Đặng Đức Anh, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, theo kết quả giải trình tự gene từ những ca Covid-19 khu vực phía Bắc đã phát hiện ra người bệnh với nhiễm biến thể virus SARS-CoV-2 mới được phát hiện lần đầu tại Nam Phi. Đó là một chuyên gia Nam Phi, nhập cảnh vào Việt Nam.

Biến thể mới phát hiện tại Nam Phi có tên B.1.351, lần đầu tiên xuất hiện tại  khu vực Vịnh Nelson Mandela vào hồi tháng 10-2020. Sau đó chúng được công bố vào tháng 12-2020. Cho đến nay thì biến chủng này xuất hiện tại 30 quốc gia trên thế giới. Cụ thể vào ngày 28-1-2021, lần đầu tiên ghi nhân biến thể này tại ở 2 người không có lịch sử du lịch Nam Phi.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, chủng virus này có tốc độ lây nhiễm cao hơn khoảng 20-200% so với chủng ban đầu, đây được xem là một chủng có tốc độ lây lan mạnh nhất hiện nay.

Một số nghiên cứu cho thấy, biến thể này có nhiều điểm tương đồng so với những biến thể lần đầu tiên được phát hiện tại Anh và sau đó chúng sẽ dễ lây lan hơn, tuy nhiên lại không có bằng chứng gây chết người nhiều hơn. Quan trọng hơn cả, biến chủng mới này đều có thể làm giảm khả năng bảo vệ của vắc-xin. Một số thử nghiệm mới nhất cho thấy, hiệu quả bảo vệ 2 vắc-xin của Mỹ là Novavax đối với chủng mới tại Nam Phi chỉ còn 60%, trong khi hiệu quả với các chủng khác là 90%.

Biến thể SARS-CoV-2 từ Rwanda, châu Phi ghi nhận tại TP HCM

Chiều 12-2, theo nghiên cứu tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới (TP HCM) cũng đã cho kết quả giải mã bộ gene chủng virus SAR-CoV-2 đối với người bệnh 1979 và 2 ca bệnh thuộc tổ bốc xếp, sân bay Tân Sơn Nhất, cả 2 trường hợp được công bố sáng 8/2 theo Bộ Y tế.

Theo kết quả bằng phần mềm Pangolin cho biết, cả 3 bộ gene SARS-CoV-2 thu nhận được đều thuộc chủng A.23.1. Trước đó được phát hiện lần đầu tiên tại Rwanda, châu Phi vào hối cuối tuần thứ 3 của tháng 10-2020.

Ngoài Rwanda, chủng virus A.23.1 còn được phát hiện tại một số ít quốc gia khác trên thế giới bao gồm Úc, Mỹ, UAE tại một số quốc gia tại châu Âu, bao gồm cả Anh và Đan Mạch. Cho đến nay vẫn chưa có dấu hiệu diễn biến bất thường tại những quốc gia này.

Theo nhận định của giới chuyên môn, virus SARS-CoV-2 có đặc tính là liên tục biến đổi. Chúng có thể biến đổi nếu như chúng tạo ra những bản sao của chính mình sau khi bị lây nhiễm. Cho đến nay trên thế giới, các nhà nghiên cứu cũng đã giải mã trình tự với hơn 500.000 bộ gen đối với virus SARS-CoV-2 đồng thời xác định được hàng ngàn những biến thể. Đa số những đột biến này đều không có nhiều ý nghĩa, tuy nhiên có một số các đột biến sẽ làm cho virus dễ dàng bị lây lan hơn, từ đó có thể gây chết người hoặc gây kháng vắc-xin và kháng thuốc điều trị.

Trong những biến thể được ghi nhận trên thì những chuyên gia y tế chủ yếu lo ngại đối với 3 biến thể lần đầu tiên được phát hiện tại Anh, Brazil hay tại Nam Phi bởi chúng có tốc độ lây lan nhanh và dễ hơn. Những nghiên cứu gần đây vẫn đang được tiến hành nhằm tìm ra những biến thể này có gây ra tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn chủng SARS-CoV-2 ban đầu hay không.

Cao đẳng Dược Hồ Chí Minh tổng hợp