Bệnh bại liệt là gì? Những điều cần biết về bệnh bại liệt

Các bạn có hiểu biết gì về bệnh bại liệt hay không? Nguyên nhân gây bệnh và cách điều trị bệnh hiệu quả như thế nào? Trong bài viết sau đây, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn đọc một số thông tin về bệnh bại liệt để các bạn có thể bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người thân của mình một cách tốt nhất.

Bệnh bại liệt là một căn bệnh truyền nhiễm do cơ thể bị nhiễm vi khuẩn polio trong đường tiêu hóa, trong một điều kiện thuận lợi có thể bùng phát thành dịch

Bệnh bại liệt là gì?

Bệnh bại liệt là một căn bệnh truyền nhiễm do cơ thể bị nhiễm vi khuẩn polio trong đường tiêu hóa, trong một điều kiện thuận lợi có thể bùng phát thành dịch. Triệu chứng thường gặp của bệnh bại liệt chính là hội chứng liệt mềm cấp. Chúng ta có thể dự phòng bệnh bại liệt bằng cách chủ động tạo ra miễn dịch tiêm tiêm chủng vaccine bại liệt. Với cách làm này, tỷ lệ mắc bệnh bại liệt ở trẻ em có thể giảm một cách đáng kể.

Trước đây, bệnh bại liệt đã xuất hiện và lan thành dịch lớn ở hầu hết tất cả các châu lục. Số lượng người đã bị mắc bệnh và chết đi do bị bại liệt tăng cao. Từ năm 1955 - 1960 khi vắc xin bất hoạt và vắc xin sống giảm độc lực ra đời đã có thể làm giảm được tỷ lệ mắc bệnh và số lượng người bệnh chết đi cũng giảm một cách đáng kể, đặc biệt là đối với các nước phát triển.

Nguyên nhân bệnh Bại liệt

Nguyên nhân chính gây ra bệnh bại liệt chính là do vi rút polio, loại vi rút này thuộc chi Enterovirus, họ Picornavirida. Vi rút polio có hình khối cầu, chứa ARN và không có vỏ. Vi rút polio được chia ra làm 3 typ như sau:

Typ I : Giữ vai trò chính trong gây bệnh (90%) có tên gọi là Brunhilde
Typ II : có tên gọi là Lansing
Typ III: có tên gọi là Leon

Vi rút bại liệt có sức sống rất mãnh liệt ở môi trường bên ngoài. Chúng có thể sống được nhiều tháng ở nhiệt độ từ 0 - 4 độ C ở trong phân. Đối với môi trường nước, vi rút bại liệt có thể sống được khoảng 2 tuần ở nhiệt độ thường. Chúng ta có thể tiêu diệt được vi rút bại liệt bằng thuốc tím hoặc ở nhiệt độ 56 độ sau khoảng 30 phút. Hàm lượng clo thông thường ở trong nước sinh hoạt sẽ không thể tiêu diệt được vi rút bại liệt.

Vi rút bại liệt sẽ xâm nhập vào trong cơ thể thông qua đường tiêu hóa sau đó sẽ tiến vào các hạch bạch huyết. Tại đây, các vi rút bại liệt sẽ có thể tiếp tục xâm nhập vào hệ thần kinh vận động ở bên ngoài vỏ não gây ra hội chứng liệt mềm lâm sàng.

Triệu chứng bệnh Bại liệt

Tùy thuộc vào từng thể bại liệt sẽ thể hiện những triệu chứng khác nhau. Bệnh bại liệt có thể xuất hiện những triệu chứng nhẹ nhàng trong thể bại liệt không điển hình, không gây ỉa tổn thương đối với hệ thần kinh trung ương nhưng cũng có thể sẽ có biểu hiện nghiêm trọng. Hầu hết những bệnh nhân bị nhiễm bệnh đều không có biểu hiện triệu chứng cụ thể. Bệnh bại liệt thường được chia ra làm 3 thể sau đây:

Bại liệt thể nhẹ: Các triệu chứng thường gặp nhất ở những trường hợp bại liệt thể nhẹ chính là những triệu chứng giống như bị nhiễm trùng do các loại vi rút khác gây ra. Cụ thể các triệu chứng bao gồm: đau đầu, sốt cao, mất ngủ, buồn nôn, nôn, đau rát cổ họng, tiêu chảy hoặc táo bón. Thể bại liệt này có thể hồi phục trong khoảng vài ngày.
Bại liệt thể không liệt: thể bại liệt này còn thường được gọi là thể viêm màng não vô khuẩn. Triệu chứng thường gặp nhất chính là cứng cổ, đau đầu và chức năng tâm thần bị thay đổi.
Bại liệt thể liệt: Triệu chứng phổ biến nhất của thể bại liệt này chính là cứng cổ, đau đầu, đau lưng, táo bón và rất nhạy cảm khi có người chạm vào cơ thể. Người bệnh sẽ dần mất đi cảm giác và vận động ở phần dưới của cơ thể dẫn đến tình trạng bị bại liệt không đối xứng. Người bệnh có thể hồi phục lại trạng thái ban đầu trong khoảng từ 2 cho đến 6 tháng. Đối với những trường hợp bị nặng hơn, có thể sẽ bị liệt cả tủy sống và hành tủy dẫn đến tình trạng người bệnh bị suy hô hấp có nguy cơ dẫn đến tử vong rất cao.

Các triệu chứng thường gặp nhất ở những trường hợp bại liệt thể nhẹ chính là những triệu chứng giống như bị nhiễm trùng do các loại vi rút khác gây ra

Đường lây truyền bệnh Bại liệt

Bệnh bại liệt là một căn bệnh truyền nhiễm, có thể lây lan từ người này sang người khác thông qua hệ tiêu hóa. Vi rút gây bại liệt sinh sống chủ yếu ở trong phân của người bệnh, sau đó từ phân vấy bẩn vào nguồn nước, thực phẩm và lây nhiễm vào người khác thông quan đường tiêu hóa.

Có một số ít trường hợp có thể nhiễm bệnh qua đường hầu họng. Bệnh có thể lây lan khi tiếp xúc trực tiếp cùng với người bệnh. Nguồn truyền bệnh thường là những người mang vi rút gây bệnh Polio, những người mắc bệnh bại liệt. Lây truyền có thể trong khoảng từ 7 đến 10 ngày trước khi cơ thể thấy xuất hiện những triệu chứng lâm sàng của bệnh bại liệt.

Đối tượng nguy cơ bệnh Bại liệt

Hiện nay, có rất nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh bại liệt. Cụ thể những yếu tố này bao gồm:

Tiếp xúc với chất thải của người có mạng vi rút bại liệt ở trong người
Đi đến những vùng đang có vi rút bại liệt hoặc có dịch bại liệt
Ăn các loại thực phẩm bẩn và sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm
Những người có các yếu tố khiến cho hệ miễn dịch bị suy yếu, giảm sức đề kháng như: đã bị cắt amidan trước đây, mắc bệnh suy giảm miễn dịch, stress hoặc hoạt động với cường độ nặng trong thời gian dài

Phòng ngừa bệnh Bại liệt

Phòng bệnh bại liệt

Tiêm vaccine phòng bệnh bại liệt chính là biện pháp chủ động phòng bệnh hiệu quả nhất hiện nay. Có 2 loại vaccine được sử dụng rất phổ biến là:

Vaccine sống giảm động lực
Vắc xin bất hoạt

Phòng chống dịch

Tuyên truyền giáo dục cộng đồng vệ sinh cá nhân, vệ sinh chung đảm bảo sử dụng nguồn nước sạch, thực phẩm sạch, đồng thời phải tuân theo những nguyên tắc vệ sinh an toàn thực phẩm.
Giám sát chặt chẽ tại những vùng, những điểm có nguy cơ lây lan bệnh cao như bệnh viện, trạm y tế, trường học, nhà trẻ…Đối với những trường hợp nghi ngờ bị liệt mềm cấp cần được thăm khám và báo cáo cụ thể.
Giám sát chặt chẽ những người mắc bệnh và những người bình thường có mang mầm bệnh.
Giám sát những tác nhân gây bệnh: Xây dựng và chuẩn hóa tất cả các phòng thí nghiệm để đủ khả năng phân lập, xác định được những typ huyết thanh, xét nghiệm sinh học để có thể phân biệt, chẩn đoán và xác định vi rút gây bệnh.
Thường xuyên báo cao theo định kỳ từ tuyến y tế cơ sở đến quốc gia; từ quốc gia đến các tổ chức y tế khu vực và tổ chức y tế thế giới.
Khi đã xảy ra dịch bệnh, người bệnh đã được chẩn đoán lâm sàng hoặc nghi ngờ bị mắc bệnh bại liệt sẽ cần phải chuyển đến bệnh viện và được cách ly ở khoa lây để theo dõi, điều trị bệnh hiệu quả.
Cần phải xử lý một trường ở vùng xảy ra dịch bệnh, bệnh viện nơi điều trị cho bệnh nhân. Có thể sử dụng một số loại thuốc tẩy uế, khử trùng, các chất oxy hoá, formalin, vôi bột. Đặc biệt là cần phải khử trùng quần áo, các vật dụng cá nhân sinh hoạt hàng ngày bằng cách hấp khử trùng bằng nhiệt độ cao.

Các biện pháp chẩn đoán bệnh Bại liệt

Ngoài những triệu chứng lâm sàng của bệnh bại liệt như cứng cổ, đau lưng, khi nuốt và thở cảm thấy khó khăn, có những phản xạ bất thường, chẩn đoán bệnh bại liệt sẽ cần phải dựa vào lịch tiêm chủng cùng với những xét nghiệm phân lập để xác định chính xác vi rút polio trong vòng 14 ngày kể từ khi mắc bệnh. Typ huyết thanh 1 chính là typ gây bệnh phổ biến nhất hiện nay.

Trước khi chẩn đoán với những người bị bệnh bại liệt sẽ cần phải loại trừ một số nguyên nhân khác như:

Hội chứng Guillain Barré.
Liệt do viêm dây thần kinh.
Chấn thương: Liệt do chấn thương.
Nhiễm vi rút ECHO và Coxsackie đối với thể bệnh bị viêm màng não vô khuẩn và những triệu chứng liệt.
Vi rút EV7: đâu chính là nguyên nhân chính gây ra bệnh chân tay miệng, viêm não, viêm màng não. Căn nguyên của những bệnh này cũng có thể gây liệt.

Các biện pháp điều trị bệnh Bại liệt

Bệnh bại liệt là một loại bệnh lây nhiễm do vi rút gây ra. Do đó chưa có một biện pháp điều trị đặc hiệu nào. Điều trị bệnh bại liệt hiện nay mới chỉ dừng lại ở điều trị nâng đỡ và điều trị các triệu chứng của bệnh là:

Hỗ trợ hô hấp, nếu có dấu hiệu của liệt tủy.
Bất động hoàn toàn.
Nâng cao và tăng cường thể trạng của người bệnh bằng cách uống các loại nước sinh tố và truyền dịch.
Hồi phục lại chức năng và khắc phục những di chứng đã xảy ra, cải thiện sức mạnh cũng như hồi phục lại thể lực ở trạng thái tốt nhất.
Thuốc: Một số thuốc giảm đau như aspirin cùng với nhóm thuốc kháng sinh thường được sử dụng đối với những trường hợp bị bội nhiễm vi khuẩn.

Trên đây chính là một số thông tin về bệnh bại liệt mà các bạn cần phải nắm được. Nếu thấy xuất hiện những triệu chứng của bệnh hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế để thăm khám và có phương pháp điều trị bệnh hiệu quả nhất tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Nguồn: Cao đẳng Y Dược TPHCM tổng hợp